Het oudste deel
Hoe zag de toren van de St. Martinuskerk er vroeger uit?
De toren zoals we die nu kennen, is het product van vele eeuwen bouwkunst. Het grootste deel is gebouwd in de 19de en 20ste eeuw. Maar het onderste gedeelte dateert uit de 16de eeuw, op z’n vroegst 1528. Het is een zogeheten Kempische toren. Meer over de Kempische bouwstijl.
Het blijft in de 16de eeuw bij twee torensegmenten en daarboven een kleine spits. De toren was toen slechts 47 meter hoog. Waarom hij niet werd voltooid, is niet bekend. Het ligt voor de hand dat geldgebrek de oorzaak is. Weert is vanaf de jaren 30 van de 16de eeuw geteisterd door economische crises en daarna door de troebelen van de reformatie.
Een reusachtige spits
Pas tussen 1886 tot 1889 werd de toren uiteindelijk verhoogd en van een reusachtige spits voorzien. De toren was toen 104 meter hoog.
Vanaf het begin baart deze constructie zorgen en dat blijkt terecht. Na lichtere beschadigingen en gebreken in de jaren dertig van de vorige eeuw, voltrekt zich in november 1940 een ramp. Een storm blaast de hele spits van de stenen torenromp die terechtkomt op het toenmalige hotel de Vesper (nu Sushi restaurant). Omdat de enige gast van die nacht vroeg moet vertrekken, zijn hij en het uitbatersechtpaar al op, als de ramp zich voltrekt. Zij kunnen ontkomen!
De wederopbouw van de toren laat vanwege de 2de Wereldoorlog een tijd op zich wachten.
Prijsvraag
In 1949 besluit het Kerkbestuur een prijsvraag uit te schrijven om zo een goed ontwerp voor een nieuwe opbouw van de toren te krijgen. Er komen 40 inzendingen waaruit de jury eind 1951 een winnaar kiest: de inzending van architect Verlaan. Een traditioneel ontwerp met als grote voorbeeld de Utrechtse Domtoren, maar met gebruik van 20ste eeuwse detailleringen en materiaalgebruik (baksteen en beton). De huidige toren is 78 meter hoog, heeft geen spits, zoals zijn voorganger maar een ongelijkzijdige achthoekige lantaarn en een opengewerkt torenlid waarin de klokken hangen. In 1960 is de nieuwe toren feestelijk ingewijd.
Kempische bouwstijl
Kenmerkend voor de Kempische bouwstijl zijn de rijkversierde steunberen op de hoeken. De Martinuskerk heeft er twee, op elke hoek. Dat maakt het silhouet van de toren breder dan hij in werkelijkheid is. Bovendien is de vorm van de steunberen naar boven toe een aantal malen ‘versneden’. De bedoeling daarvan is dat de blik van de toeschouwer als vanzelf naar boven wordt getrokken. Ook kenmerkend voor een Kempische toren zijn de versierde ingang in de westwand (het beeld van de H. Martinus) en een groot gotisch venster boven de ingang.
Tower
The oldest part
What did the tower of St Martinus look like in the past?
The tower as we know it today is the result of many centuries of construction. Most of it was built in the 19th and 20th centuries. But the lower part dates from the 16th century, 1528 at the earliest. It is a so-called Kempen tower. More on the Kempen architectural style .
In the 16th century, the tower’s construction does not progress beyond two tower segments and a small spire above them. The tower was then only 47 metres high. Why it was not completed is not known. An obvious cause may have been lack of money. Weert was ravaged by economic crises from the 1630s onwards and then by the turmoil of the Reformation.
A giant spire
Not until between 1886 and 1889 was the tower finally raised and given a giant spire. The tower was then 104 metres high.
From the beginning, this construction caused concern, and rightly so. After minor damage and defects in the 1930s, disaster strikes in November 1940. A storm blows the entire spire off the stone tower base landing on the then hotel the Vesper (now a sushi restaurant). As the only guest that night has to leave early, he and the patrons are already up when disaster strikes. They are able to escape unscathed!
The reconstruction of the tower takes some time due to World War II.
Competition
In 1949, the Church Council decided to organize a competition in order to get a good design for a new tower structure. Forty entries were received, from which the jury chose a winner at the end of 1951: the entry by architect Verlaan. A traditional design with Utrecht’s Dom tower as a great example, but using 20th century detailing and materials (brick and concrete). The current tower is 78 metres high, has no spire like its predecessor but a unilateral octagonal lantern and an openwork turrent in which the bells hang. The new tower was festively inaugurated in 1960.
Kempen building style
Characteristic of the Kempen building style are the richly decorated buttresses on the corners. The Martinus church has two of them, on either corner. This makes the silhouette of the tower look wider than it really is. Moreover, the shape of the buttresses is ‘cut up’ several times towards the top. This is intended to draw the viewer’s gaze upwards as if by itself. Also characteristic of a Kempen tower are the decorated entrance in the west wall (the statue of Saint Martin) and a large Gothic window over the entrance.