Een prachtig staaltje Weerter ambachtskunst
Dit orgel dateert uit 1942 en is gebouwd door de reeds in 1730 opgerichte firma Gebrs. Vermeulen uit Weert. Het vervangt een veel ouder orgel (uit de 17de – 18de eeuw, bouwer onbekend). Dit orgel werd in juni 1941 onherstelbaar beschadigd. In de nacht van 24 op 25 juni 1941 woedde er een zwaar onweer gepaard gaande met hevige regenval boven Weert. De toenmalige torenspits was ruim een half jaar eerder tijdens een storm afgewaaid. In het grote platform op het onderste stuk van de toren bevond zich aldus een grote opening, die door een luik gedicht kon worden. De dienstdoende wachten (het was immers oorlog), die wilden schuilen, vergaten het luik op de opening te leggen, waardoor veel regen in de toren en voornamelijk in het toenmalige orgel viel. Een deel van het pijpwerk uit het oude orgel is bewaard gebleven en in het nieuwe orgel herbruikt. Lees meer over dit orgel.
De Gebroeders Vermeulen
De gebroeders Vermeulen zijn meer dan 250 jaar orgelmakers geweest in Weert. De oudste vermelding van een werkstuk van deze familie dateert uit 1770. Bijzonder is dat dit werkstuk zich ook in de St. Martinuskerk bevindt. Het zijn de troon en glazen kast voor het beeld O.L. Vrouwe van Weert. Het eerst vermelde orgel door de firma gebouwd dateert uit 1774 – 1776. Het was voor de parochiekerk in Rekem (België), thans museum.
Vanaf 1770 is de familie Vermeulen nauw verbonden met de St. Martinuskerk en zijn orgel. Uit de archieven van de firma blijkt dat sinds 1776 regelmatig reparaties en onderhoud werden verricht aan het oude orgel. Het huidige orgel is door hen gebouwd en wordt tot op de dag van vandaag door hen onderhouden, ook nu de firma is opgeheven.
De familie Vermeulen schonk ook één van de glas-in-lood ramen in de kerk. Het is het tweede raam in de noordelijke zijbeuk (bij binnenkomst links). Behalve de namen van de schenkers (Petrus Johannes Vermeulen en zijn echtgenote Maria Josepha Hermans) is er ook een afbeelding St Caecilia, patrones van orgelbouwers, musici en zangers en St Gregorius, de muzikale kerkvader die in de 6de eeuw de in de kerken gezongen muziek heeft laten opschrijven (het Gregoriaans), terug te vinden.
Orgel details
Het orgel, dat als instrument een belangrijke functie heeft tijdens de eredienst, is volgens de toenmalige opvattingen als romantisch orgel gebouwd volgens het toenmalige gebruikte elektro-pneumatisch kegellade-systeem gebouwd en heeft de navolgende dispositie:
MANUAAL I. Hoofdwerk.
Bourdon 16’
Prestant 8’
Open Fluit 8’
Bourdon 8’
Prestant 4’
Fluit 4’
Octaaf 2’
Mixtuur 4-6 sterk
Cornet 5 sterk
Trompet 8’
Klaroen 4’
MANUAAL II. Positief.
Diapason 8’
Roerfluit 8‘
Prestant 4’
Fluit 4’
Octaaf 2’
Kwint 2 2/3’
Terts 1 3/5’
Mixtuur 4 sterk
Trompet 8’
Kromhoorn 8’
MANUAAL III. Récit (in zwelkast)
Prestant 8’
Wilgenpijp 8’
Voix Céleste 8’
Holpijp 8’
Prestant 4’
Fluit 4’
Woudfluit 2’
Nachthoorn 1’
Veldtrompet 8’
Schalmei 8’ (Basson-hobo)
PEDAAL.
Contrabas 16’
Subbas 16’
Octaafbas 8.
Gedektbas 8’
Kwint 5 1/3’
Octaaf 4’
Ruispijp 4 sterk (Mixtuur)
Bazuin 16’
Trompet 8’
Trompet 4’
Manuaal- en pedaalkoppelingen, sub-octaafkoppelingen.
Er is een trede voor het zwelwerk en een voor het generaal registercrescendo.
Er zijn twee vrije combinaties, waarvan de tweede een z.g. deelbare combinatie is.
In 1990 is het orgel door Frans Vermeulen, zoon van de bouwer, technisch hersteld en is er een belangrijke dispositiewijziging doorgevoerd. Op het hoofdwerk werd een Octaaf 2’ toegevoegd, op het positief werd de Schalmei 4’ vervangen door een Kromhoorn 8’, op het récit werd de Cymbel verwijderd en daarvoor een Prestant 4’ geplaatst, de Kromhoorn 8’ werd vervangen door de Schalmei 4’ van het positief, die tot een 8-voets register werd uitgebouwd, op het pedaal werd de Ruispijp vervangen door een Mixtuur 4 sterk, waardoor het pedaal ten opzichte van de drie manualen een krachtigere toon verkreeg en als laatste werden de drie tongwerken van het pedaal sterker geïntoneerd. Het orgel is daardoor niet alleen voor de Franse romantische, maar ook voor de Franse klassieke, 18e eeuwse orgelmuziek veel geschikter gemaakt, terwijl de op het hoofdwerk toegevoegde Octaaf 2’ de voor de barokke polyfone muziek gewenste helderheid brengt.
Momenteel is Hélène Vermeulen-Huijts (schoondochter van de bouwer) als vaste organiste verbonden aan de Dekenale Sint Martinuskerk te Weert.
Organ
A beautiful example of Weert craftsmanship
This organ dates from 1942 and was built by the firm Bros. Vermeulen of Weert, founded as early as 1730. It replaced a much older organ (from the 17th – 18th century, builder unknown). This organ was damaged beyond repair in June 1941. During the night of 24-25 June 1941, a heavy storm accompanied by heavy rainfall raged over Weert. The then spire had been blown off during a storm more than six months earlier. There was thus a large opening in the large platform on the lower part of the tower, which could be closed by a hatch. The guards on duty (it was war, after all) who wanted to take shelter forgot to put the hatch on the opening, so a lot of rain fell into the tower and mainly into the then organ. Some of the pipe work from the old organ was preserved and reused in the new organ. Read more about this organ.
Vermeulen Bros
Vermeulen Bros have been organ builders in Weert for more than 250 years. The oldest mention of a piece of work by this family dates from 1770. Remarkably, this piece of work is also in the St Martinus Church. It is the throne and glass case in front of the statue of Our Lady of Weert. The aforementioned organ built by the firm dates from 1774 – 1776. It was for the parish church in Rekem (Belgium), now a museum.
From 1770, the Vermeulen family has been closely associated with St Martinus church and its organ. The firm’s archives show that regular repairs and maintenance were carried out on the old organ since 1776. The current organ was built by them and is maintained by them to this day, even now that the firm has been dissolved.
The Vermeulen family also donated one of the stained-glass windows in the church. It is the second window in the north aisle (on entering on the left). Apart from the names of the donors (Petrus Johannes Vermeulen and his wife Maria Josepha Hermans), it also features an image of St Caecilia, patron saint of organ builders, musicians and singers, and St Gregory, the musical church father who had the music sung in churches written down (Gregorian chant) in the 6th century.
The organ, which has an important function as an instrument during worship, was built as a Romantic organ according to the electro-pneumatic cone drawer system used at the time and has the following disposition:
MANUAL I. main part
Bourdon 16′
Prestant 8′
Open Flute 8′
Bourdon 8′
Prestant 4′
Flute 4′
Octave 2′
Mixture 4-6 ranks
Cornet 5 ranks
Trumpet 8′
Carillon 4′
MANUAL II. Positive.
Diapason 8′
Rudder flute 8′
Prestant 4′
Flute 4′
Octave 2′
Quint 2 2/3′
Third 1 3/5′
Mixture 4 ranks
Trumpet 8′
Cornice 8′
MANUAL III. Récit (in swell box)
Prestant 8′
Willow pipe 8′
Voix Céleste 8′
Hollow pipe 8′
Prestant 4′
Flute 4′
Woodwind flute 2′
Night Horn 1′
Field trumpet 8′
Shawm 8′ (Bassoon-oboe)
PEDAL.
Double bass 16′
Subbass 16′
Octave bass 8.
Cover bass 8′
Quint 5 1/3′
Octave 4′
Murine pipe 4′ (Mixture)
Trumpet 16′
Trumpet 8′
Trumpet 4′
Manuals and pedal couplers, sub-octave couplers.
There is a step for the swell work and one for the general stop crescendo.
There are two free combinations, the second of which is a so-called divisible combination.
In 1990 the organ was technically restored by Frans Vermeulen, son of the builder, and a major disposition change was made. On the Main Part an Octave 2′ was added, on the Positive the Shawm 4′ was replaced by a Crumhorn 8′, on the récit the Cymbel was removed and a Prestant 4′ was placed in front of it, the Crumhorn 8′ was replaced by the Shawm 4′ of the Pos, which was extended to an 8-foot stop, on the pedal the Murine pipe was replaced by a Mixture 4′, giving the pedal a more powerful tone compared to the three manuals, and finally the three reeds of the pedal were more strongly intoned. This made the organ much more suitable not only for French romantic, but also for French classical, 18th-century organ music, while the Octave 2′ added on the Main Part brings the clarity desired for Baroque polyphonic music.
Currently, Hélène Vermeulen-Huijts (daughter-in-law of the builder) is the permanent organist at the Martinus Church in Weert.