Een prachtig staaltje Weerter ambachtskunst
Dit orgel dateert uit 1942 en is gebouwd door de reeds in 1730 opgerichte firma Gebrs. Vermeulen uit Weert. Het vervangt een veel ouder orgel (uit de 17de – 18de eeuw, bouwer onbekend). Dit orgel werd in juni 1941 onherstelbaar beschadigd. In de nacht van 24 op 25 juni 1941 woedde er een zwaar onweer gepaard gaande met hevige regenval boven Weert. De toenmalige torenspits was ruim een half jaar eerder tijdens een storm afgewaaid. In het grote platform op het onderste stuk van de toren bevond zich aldus een grote opening, die door een luik gedicht kon worden. De dienstdoende wachten (het was immers oorlog), die wilden schuilen, vergaten het luik op de opening te leggen, waardoor veel regen in de toren en voornamelijk in het toenmalige orgel viel. Een deel van het pijpwerk uit het oude orgel is bewaard gebleven en in het nieuwe orgel herbruikt. Lees meer over dit orgel.
De Gebroeders Vermeulen
De gebroeders Vermeulen zijn meer dan 250 jaar orgelmakers geweest in Weert. De oudste vermelding van een werkstuk van deze familie dateert uit 1770. Bijzonder is dat dit werkstuk zich ook in de St. Martinuskerk bevindt. Het zijn de troon en glazen kast voor het beeld O.L. Vrouwe van Weert. Het eerst vermelde orgel door de firma gebouwd dateert uit 1774 – 1776. Het was voor de parochiekerk in Rekem (België), thans museum.
Vanaf 1770 is de familie Vermeulen nauw verbonden met de St. Martinuskerk en zijn orgel. Uit de archieven van de firma blijkt dat sinds 1776 regelmatig reparaties en onderhoud werden verricht aan het oude orgel. Het huidige orgel is door hen gebouwd en wordt tot op de dag van vandaag door hen onderhouden, ook nu de firma is opgeheven.
De familie Vermeulen schonk ook één van de glas-in-lood ramen in de kerk. Het is het tweede raam in de noordelijke zijbeuk (bij binnenkomst links). Behalve de namen van de schenkers (Petrus Johannes Vermeulen en zijn echtgenote Maria Josepha Hermans) is er ook een afbeelding St Caecilia, patrones van orgelbouwers, musici en zangers en St Gregorius, de muzikale kerkvader die in de 6de eeuw de in de kerken gezongen muziek heeft laten opschrijven (het Gregoriaans), terug te vinden.
Orgel details
Het orgel, dat als instrument een belangrijke functie heeft tijdens de eredienst, is volgens de toenmalige opvattingen als romantisch orgel gebouwd volgens het toenmalige gebruikte elektro-pneumatisch kegellade-systeem gebouwd en heeft de navolgende dispositie:
MANUAAL I. Hoofdwerk.
Bourdon 16’
Prestant 8’
Open Fluit 8’
Bourdon 8’
Prestant 4’
Fluit 4’
Octaaf 2’
Mixtuur 4-6 sterk
Cornet 5 sterk
Trompet 8’
Klaroen 4’
MANUAAL II. Positief.
Diapason 8’
Roerfluit 8‘
Prestant 4’
Fluit 4’
Octaaf 2’
Kwint 2 2/3’
Terts 1 3/5’
Mixtuur 4 sterk
Trompet 8’
Kromhoorn 8’
MANUAAL III. Récit (in zwelkast)
Prestant 8’
Wilgenpijp 8’
Voix Céleste 8’
Holpijp 8’
Prestant 4’
Fluit 4’
Woudfluit 2’
Nachthoorn 1’
Veldtrompet 8’
Schalmei 8’ (Basson-hobo)
PEDAAL.
Contrabas 16’
Subbas 16’
Octaafbas 8.
Gedektbas 8’
Kwint 5 1/3’
Octaaf 4’
Ruispijp 4 sterk (Mixtuur)
Bazuin 16’
Trompet 8’
Trompet 4’
Manuaal- en pedaalkoppelingen, sub-octaafkoppelingen.
Er is een trede voor het zwelwerk en een voor het generaal registercrescendo.
Er zijn twee vrije combinaties, waarvan de tweede een z.g. deelbare combinatie is.
In 1990 is het orgel door Frans Vermeulen, zoon van de bouwer, technisch hersteld en is er een belangrijke dispositiewijziging doorgevoerd. Op het hoofdwerk werd een Octaaf 2’ toegevoegd, op het positief werd de Schalmei 4’ vervangen door een Kromhoorn 8’, op het récit werd de Cymbel verwijderd en daarvoor een Prestant 4’ geplaatst, de Kromhoorn 8’ werd vervangen door de Schalmei 4’ van het positief, die tot een 8-voets register werd uitgebouwd, op het pedaal werd de Ruispijp vervangen door een Mixtuur 4 sterk, waardoor het pedaal ten opzichte van de drie manualen een krachtigere toon verkreeg en als laatste werden de drie tongwerken van het pedaal sterker geïntoneerd. Het orgel is daardoor niet alleen voor de Franse romantische, maar ook voor de Franse klassieke, 18e eeuwse orgelmuziek veel geschikter gemaakt, terwijl de op het hoofdwerk toegevoegde Octaaf 2’ de voor de barokke polyfone muziek gewenste helderheid brengt.
Momenteel is Hélène Vermeulen-Huijts (schoondochter van de bouwer) als vaste organiste verbonden aan de Dekenale Sint Martinuskerk te Weert.